Khi nhắc đến Phú Thọ, người ta không chỉ nhớ đến vùng đất Tổ linh thiêng nơi các Vua Hùng lập quốc, mà còn ấn tượng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, những giá trị văn hóa lâu đời và con người chân chất, thân thiện.
Khi nhắc đến Phú Thọ, người ta không chỉ nhớ đến vùng đất Tổ linh thiêng nơi các Vua Hùng lập quốc, mà còn ấn tượng với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, những giá trị văn hóa lâu đời và con người chân chất, thân thiện. Với vị trí cửa ngõ Tây Bắc, Phú Thọ là điểm dừng chân lý tưởng cho những ai yêu thích lịch sử, văn hóa truyền thống và muốn tìm về cội nguồn dân tộc.
Phú Thọ nằm ở trung tâm vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ, tiếp giáp với các tỉnh Vĩnh Phúc, Yên Bái, Sơn La, Hòa Bình và Hà Nội. Với diện tích hơn 3.500 km², Phú Thọ sở hữu địa hình đa dạng gồm đồi núi, trung du và đồng bằng xen kẽ, tạo nên cảnh quan phong phú và khí hậu ôn hòa quanh năm.
Hệ thống sông ngòi chằng chịt – đặc biệt là sông Hồng, sông Đà và sông Lô – đã bồi đắp phù sa màu mỡ, mang lại sự trù phú cho vùng đất này. Chính vì vậy, nông nghiệp và cây công nghiệp (chè, cọ, bưởi,...) vẫn là thế mạnh kinh tế truyền thống của tỉnh.
Phú Thọ được coi là đất Tổ của người Việt, nơi gắn liền với truyền thuyết Lạc Long Quân – Âu Cơ, nơi các vua Hùng dựng nước Văn Lang – nhà nước đầu tiên trong lịch sử dân tộc.
Trên đỉnh Nghĩa Lĩnh, Khu Di tích Lịch sử Đền Hùng tọa lạc uy nghi, là nơi hằng năm vào ngày 10 tháng 3 âm lịch, hàng triệu con dân đất Việt từ khắp mọi miền hành hương về để tri ân tổ tiên. Lễ hội Đền Hùng không chỉ là sự kiện văn hóa cấp quốc gia, mà còn là dịp thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” đã ăn sâu vào tâm thức dân tộc.
Năm 2012, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, khẳng định giá trị tinh thần sâu sắc và bản sắc văn hóa riêng biệt của Phú Thọ nói riêng và người Việt Nam nói chung.
Phú Thọ là nơi hội tụ của hơn 20 dân tộc anh em cùng sinh sống như Kinh, Mường, Dao, Tày, Cao Lan… Trong đó, người Mường chiếm tỷ lệ cao thứ hai sau người Kinh, và là cộng đồng gìn giữ nhiều nét văn hóa đặc trưng lâu đời.
Văn hóa dân gian Phú Thọ rất phong phú với hát xoan, hát ghẹo, trò trám, múa sạp, múa lượn,… Trong đó, Hát Xoan Phú Thọ – loại hình hát cửa đình gắn liền với nghi lễ thờ cúng các vua Hùng – đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp, và đến năm 2017 đã được nâng hạng thành Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Các làng nghề truyền thống như làm nón, dệt thổ cẩm, làm bánh tai, sản xuất chè cũng góp phần giữ gìn văn hóa và phát triển kinh tế địa phương.
Không chỉ nổi tiếng với di tích lịch sử, Phú Thọ còn có nhiều điểm đến du lịch thiên nhiên hấp dẫn:
Được mệnh danh là “thiên đường săn mây” của vùng trung du, đồi chè Long Cốc nổi bật với những đồi chè xanh mướt xếp tầng tầng lớp lớp. Đây là điểm đến yêu thích của dân phượt, nhiếp ảnh gia và du khách thích nghỉ dưỡng giữa thiên nhiên yên bình.
Nằm ở huyện Tân Sơn, vườn quốc gia Xuân Sơn là một trong những khu bảo tồn sinh thái đặc sắc nhất miền Bắc với hệ động – thực vật phong phú, hệ thống hang động kỳ ảo, thác nước hoang sơ và bản làng dân tộc Mường bình dị.
Nằm ven sông Đà, suối khoáng nóng Thanh Thủy được hình thành từ nguồn nước tự nhiên sâu hàng trăm mét, có nhiều khoáng chất tốt cho sức khỏe. Nơi đây đã phát triển thành khu nghỉ dưỡng, trị liệu hấp dẫn cả du khách trong và ngoài nước.
Ẩm thực Phú Thọ mang hương vị dân dã mà đậm đà, thể hiện sự gắn bó chặt chẽ với núi rừng và đồng ruộng:
Bánh tai: Loại bánh mộc mạc làm từ bột gạo tẻ và nhân thịt heo băm nhỏ, ăn mềm, thơm, rất phổ biến trong các dịp lễ Tết.
Cơm lam: Gạo nếp nấu trong ống tre, ăn kèm muối vừng hoặc thịt nướng – món ăn đặc trưng của người Mường.
Gà đồi, cá suối nướng, rau rừng luộc chấm lòng cá: Những món ăn mộc mạc nhưng khiến du khách nhớ mãi khi có dịp ghé thăm vùng cao Phú Thọ.
Trong những năm gần đây, Phú Thọ đã và đang đẩy mạnh phát triển công nghiệp, thương mại – dịch vụ, bên cạnh nông nghiệp truyền thống. Khu công nghiệp Thụy Vân, Trung Hà, Phú Hà… thu hút nhiều nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước.
Các lĩnh vực như giáo dục, y tế, hạ tầng giao thông, du lịch cũng được chú trọng, giúp nâng cao chất lượng sống cho người dân và tạo đà phát triển bền vững cho tỉnh.
Phú Thọ không chỉ là một tỉnh trung du giàu tiềm năng, mà còn là vùng đất chứa đựng cả chiều sâu văn hóa lẫn vẻ đẹp thiên nhiên mộc mạc. Nơi đây hội tụ những gì tinh túy nhất: từ lịch sử hào hùng của các vua Hùng, sự phong phú về bản sắc dân tộc, đến những trải nghiệm sinh thái, văn hóa và ẩm thực đậm chất quê hương.
Một lần đặt chân đến Phú Thọ là một lần trở về với cội nguồn – nơi để nhớ, để yêu và để trân quý những giá trị làm nên linh hồn dân tộc Việt.
