Giá: 0
Giữa vùng đồng bằng sông Hồng yên bình, nơi những cánh đồng lúa bát ngát trải dài đến tận chân trời, có một ngôi chùa đã tồn tại hàng trăm năm như một biểu tượng văn hóa – tâm linh của người Việt: Chùa Keo Thái Bình. Với lịch sử lâu đời, kiến trúc gỗ đặc sắc và lễ hội truyền thống thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm, Chùa Keo không chỉ là điểm hành hương linh thiêng mà còn là minh chứng sống động cho tài năng kiến trúc và tinh thần tôn giáo của người xưa.
Chùa Keo, tên chữ là Thần Quang Tự, nằm tại xã Duy Nhất, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình. Ngôi chùa này được xây dựng từ thế kỷ XVII (năm 1632), dưới thời vua Lê Thần Tông, trên nền ngôi chùa cổ cũ bị sụp đổ do lũ lụt. Đây là công trình do nhân dân địa phương góp công, góp của xây dựng để tưởng nhớ Thiền sư Dương Không Lộ – một vị cao tăng đắc đạo có công truyền bá Phật giáo và chữa bệnh cứu người.
Tính đến nay, Chùa Keo đã có gần 400 năm lịch sử. Dù trải qua nhiều biến thiên của thời gian và chiến tranh, chùa vẫn giữ được phần lớn kiến trúc nguyên gốc, trở thành một trong số ít công trình tôn giáo cổ nhất còn lại nguyên vẹn ở Việt Nam.
Điều khiến Chùa Keo trở nên đặc biệt chính là kiến trúc gỗ cổ truyền đặc sắc và quy mô đồ sộ hiếm có. Tổng thể ngôi chùa gồm 17 công trình lớn nhỏ, với hơn 100 gian, trải dài trên diện tích hơn 58.000m². Tất cả được làm chủ yếu bằng gỗ lim – loại gỗ quý bền vững theo thời gian – cùng mái ngói mũi hài truyền thống.
Ngay từ cổng tam quan, du khách đã cảm nhận được sự cổ kính, trang nghiêm. Cổng gồm ba gian mái cong, lợp ngói ri, hai bên là tường gạch xưa rêu phong, tạo cảm giác như bước vào một không gian hoàn toàn tách biệt với đời sống hiện đại.
Qua tam quan là khoảng sân rộng rãi dẫn vào chính điện – nơi thờ Phật và cũng là trung tâm của các nghi lễ Phật giáo trong chùa.
Nổi bật nhất trong quần thể Chùa Keo là gác chuông ba tầng tám mái, được coi là một kiệt tác kiến trúc cổ. Gác cao khoảng 11,04m, gồm ba tầng thu dần về phía trên, mái lợp ngói và có chạm trổ tinh xảo hình rồng, mây, hoa lá. Đây là nơi treo quả đại hồng chung đúc năm 1686 – một cổ vật quý giá có âm thanh ngân vang xa đến vài cây số.
Cấu trúc của gác chuông hoàn toàn bằng gỗ, kết cấu “giằng xà chồng đấu” cực kỳ vững chắc và thông minh, cho phép chịu được lực lớn mà không cần đinh sắt. Đây là biểu tượng kiến trúc cổ độc đáo mà hiếm nơi nào ở Việt Nam còn giữ được.
Chính điện thờ Phật có kiến trúc ba gian hai chái, mang phong cách “nội công ngoại quốc”. Bên trong, các pho tượng Phật được bài trí trang nghiêm, sơn son thếp vàng lộng lẫy. Phía sau chính điện là khu nhà tổ, nhà tăng, lầu chuông, gác trống, nhà mẫu... bố trí hài hòa trong một quần thể khép kín.
Tất cả công trình đều dùng kỹ thuật ghép mộng, không đóng đinh, đảm bảo độ bền hàng trăm năm. Nghệ thuật chạm khắc gỗ tại Chùa Keo rất tinh xảo, thể hiện qua các hoa văn rồng, phượng, tứ linh, hoa sen, lá cuốn... mang đậm mỹ thuật dân gian thời Lê trung hưng.
Hằng năm, Chùa Keo tổ chức hai kỳ lễ hội lớn vào mùa xuân (ngày 4/1 âm lịch) và mùa thu (từ 13–15/9 âm lịch). Trong đó, lễ hội mùa thu là lớn nhất, nhằm tưởng niệm ngày mất của Thiền sư Dương Không Lộ – người khai sáng ngôi chùa.
Lễ hội gồm hai phần: phần lễ và phần hội.
Phần lễ trang nghiêm với các nghi thức tế lễ, rước kiệu, dâng hương, tưởng nhớ công lao vị thiền sư.
Phần hội sôi nổi với nhiều trò chơi dân gian như kéo co, thi bắt vịt, đánh đu, đấu vật, chọi gà, múa lân sư rồng, biểu diễn hát chèo, tuồng cổ...
Đặc biệt, lễ hội có màn rước kiệu thuyền trên cạn – tái hiện hành trình sư Không Lộ vượt sông, lên chùa tu hành – rất độc đáo và thu hút đông đảo người dân lẫn du khách. Đây là dịp để cộng đồng sum vầy, kết nối, đồng thời lưu giữ bản sắc văn hóa dân tộc qua nhiều thế hệ.
Nhờ những giá trị to lớn về kiến trúc, lịch sử và văn hóa, năm 2012, Chùa Keo Thái Bình được công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt. Đây là niềm tự hào không chỉ của người dân Thái Bình mà còn là di sản quý báu của cả dân tộc Việt Nam.
Chùa Keo không chỉ là nơi tu hành của các tăng ni, phật tử mà còn là điểm đến văn hóa – du lịch hấp dẫn. Hàng năm, chùa đón hàng chục nghìn lượt du khách và nhà nghiên cứu tới tham quan, chiêm bái và tìm hiểu kiến trúc cổ truyền.
Ngày nay, trong hành trình khám phá vùng đồng bằng Bắc Bộ, Chùa Keo là điểm dừng chân không thể bỏ qua đối với du khách yêu thích kiến trúc cổ, văn hóa tâm linh và không gian thanh tịnh.
Chỉ cách trung tâm thành phố Thái Bình khoảng 15km, đường đi đến Chùa Keo khá thuận tiện. Du khách có thể đến đây bất kỳ thời điểm nào trong năm, nhưng đẹp nhất là vào mùa thu – mùa lễ hội với không khí nhộn nhịp, cảnh sắc mát mẻ và thơ mộng.
Về với Chùa Keo, du khách không chỉ chiêm ngưỡng kiến trúc gỗ đặc sắc, mà còn có thể tận hưởng không gian làng quê yên bình, thưởng thức đặc sản như bánh cáy, bánh gai, canh cá Quỳnh Côi… và giao lưu với những con người hiền hậu, chất phác.
Chùa Keo không chỉ là một di tích cổ mà còn là một biểu tượng sống động của nghệ thuật, tín ngưỡng và văn hóa Việt Nam. Qua gần 400 năm tồn tại, chùa vẫn đứng vững như một chứng nhân lịch sử, gìn giữ bao giá trị tinh thần của cha ông.
Đến với Chùa Keo, bạn như được ngược dòng thời gian, trở về với cội nguồn, nơi mà tiếng chuông chùa vang vọng giữa làng quê yên ả, gợi nhắc những giá trị vĩnh hằng của văn hóa dân tộc. Và trên hết, đây là nơi giúp bạn tìm thấy sự tĩnh lặng trong tâm hồn giữa nhịp sống xô bồ hiện đại.
